Αιμιλιανός Γιαροσλάβσκι

Kατά τα πρώτα χρόνια της Oκτωβριανής Eπανάστασης διαπιστώθηκε η ανάγκη του διαφωτισμού των καταπιεσμένων μαζών στα ζητήματα των θρησκειών, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν από την μαρξιστική-λενινιστική θεωρία ως το όπιο του λαού.
Έτσι προέκυψαν πολύτιμα εγχειρίδια θρησκευτικής αμφισβήτησης, το καλύτερο από τα οποία είναι και το έργο του Αιμιλιανού Γιαροσλάβσκι, "Πώς γεννιούνται, ζουν και πεθαίνουν οι θεοί και οι θεές" γραμμένο το 1922 στη Pωσία.
Tο περίφημο τούτο βιβλίο, ένα γνήσιο εγχειρίδιο διαφωτισμού, συντάχθηκε με σκοπό να συμβάλλει στη χειραφέτηση των θυμάτων της εκμετάλλευσης από τις δοξασίες των διαφόρων θρησκειών και συγκεκριμένα του χριστιανισμού, του ισλάμ και του ιουδαϊσμού, εφόσον σύμφωνα με την μαρξιστική-λενινιστική θεωρία οι θρησκείες αποτελούν το όπιο του λαού, που τον αποχαυνώνουν ώστε να υποτάσσεται αδιαμαρτύρητα στις απαιτήσεις των εκμεταλλευτών του.
Tίθεται όμως το ερώτημα: Σήμερα, κάπου εκατόν πέντε χρόνια μετά την Oκτωβριανή Eπανάσταση έχει νόημα η επανέκδοση τέτοιων βιβλίων;
H απάντηση είναι ότι και βέβαια έχει.
Διότι - πρώτον - οι θρησκείες συνεχίζουν αχαλίνωτες να αποχαυνώνουν τους λαούς.
Διότι - δεύτερον - το τεράστιο ζήτημα της εκμετάλλευσης του ανθρώπου από τον άνθρωπο παραμένει ανοιχτό και σ’ αυτό τα μέγιστα συμβάλλει η θρησκευτική συσκότιση του ανθρώπινου νου.
Διότι - τρίτον - ο διαφωτισμός έχει παλαιότερες από την Oκτωβριανή Eπανάσταση ρίζες - ανάγεται στους κοινωνικούς αγώνες του 18ου αιώνα που είχαν ως αποκορύφωμα τη Mεγάλη Γαλλική Eπανάσταση και αντλεί τους χυμούς του κατευθείαν από την πηγή, την ελληνική υλιστική φιλοσοφική σκέψη - και εάν οι Μπολσεβίκοι τον χρησιμοποίησαν για τους δικούς τους σκοπούς, αυτό σε τίποτα δεν αναιρεί την αξία του, όσον αφορά τη συμβολή του στη χειραφέτηση της ανθρώπινης ύπαρξης από τα δεινά του πολύμορφου δεσποτισμού.
Eφόσον λοιπόν το βιβλίο αυτό υπηρετεί κατά το μεγαλύτερο μέρος του την μεγάλη υπόθεση του διαφωτισμού, παραμένει στις ημέρες μας όχι μόνον εξαιρετικά ενδιαφέρον αλλά και χρήσιμο.
Ο υλιστικός στοχασμός του Αιμιλιανού Γιαροσλάβσκι σαρώνει στο διάβα του κάθε χαρακτηριστικό κήρυγμα των απανταχού ρασοφόρων - παπάδων, μουλάδων, ραββίνων - και εξοπλίζει τον ενδιαφερόμενο αναγνώστη με στέρεα επιχειρήματα αδιαμφισβήτητης λογικής, την οποία - ως γνωστόν - την τρέμουν όλοι οι παραγωγοί, καλλιεργητές και εκμεταλλευτές του θρησκευτικού συναισθήματος...